SUMAS, Washington – Tila lawa ang naging anyo ng Sumas noong nakaraang Biyernes, matapos muling bahain dahil sa paglakas ng Nooksack River. Lubog sa baha ang mga kalsada, bakuran, at sakahan, na malaking pasakit sa maliit na komunidad sa Whatcom County. Bagama’t may bahagi ng tubig na umaagos na sa kanal, marami pa ring daan ang hindi mapadaan, at may mga residente pa ring hindi pa makauwi.
“Kailangan naming magbasa sa tubig para makapunta sa botika,” sabi ng isang residente, naglalarawan ng pang-araw-araw na pamumuhay sa gitna ng baha. Ito’y isang karaniwang senaryo para sa mga nakaranas na ng malubhang baha noong 2021. Ang mga pangyayaring ito ay nagpapaalala sa mga nakaraang pagsubok na kinaharap ng komunidad.
“Nakakatakot,” ani Debbie Huskey, isa sa mga residente. “Parang 2021 na naman ang taas ng tubig.” Umaasa siyang ito na ang huli, ngunit tila paulit-ulit ang kasaysayan.
“Akala namin ang 2021 na ang pinakamalaking baha at tapos na,” pagtataka niya. “Kaya ngayon, umaasa ako na hindi. Umaasa ako na babalik lang sa normal ang lahat at hindi ito ang normal namin.”
May mga positibong senyales. Sa bahay ni Huskey, bumababa na ang tubig upang makapagsimula ng paglilinis.
“Nakataas ang tubig hanggang dito,” sabi niya, nagturo, “kaya ngayon, panahong linisin ang putik.”
Sa buong bayan, sama-samang paglilinis ang isinasagawa. Kitang-kita ang bayanihan spirit sa mga residente na nagtutulungan.
“Ito ang bahay ng anak ko. Nakatira kami sa tabi,” sabi ni Brandon Passe, isang matagal nang residente na nagtatayo ng mga bahay. “Matagal na kaming narito sa komunidad na ito, kaya mahalaga na alagaan natin ang komunidad.”
Patuloy ang pagdating ng mga tawag dahil sa baha.
“Nakakatanggap ako ng maraming tawag ngayong araw mula sa mga taong nagbabalak na manatili sa kanilang bahay ngayong gabi at binaha kahapon,” ayon sa kanya.
Nahaharap ang mga lider ng lungsod sa mahirap na desisyon kung ano ang susunod na hakbang.
Sinabi ni Mayor Bruce Bosch na ang pagbaha ay nagpapakita ng mga problemang matagal nang nararanasan sa sistema ng ilog at ang panganib na idinudulot nito sa kinabukasan ng Sumas.
“Sa tingin ko, kung makipag-usap ka sa kanila, aminin nila na ang kasalukuyang sistema ng ilog ay isang pagkabigo,” sabi ni Bosch. “Isang malaking pagkabigo.”
Nagbabala ang alkalde na ang pagkabigo ay may tunay na kahihinatnan.
“Ito ay lawa ngayon, ngunit hindi ito matagal nang lawa,” diin ni Bosch. “Ito ay isang lungsod. Ito ay isang bayan kung saan mahal at namumuhay ang mga tao, nagnegosyo, at nabubuhay. At kung ang kanilang mga tahanan ay nawawala tuwing apat na taon, hindi sila mananatili.”
Ngunit sinabi ni Bosch na ang katatagan ang naglalarawan sa lugar na ito.
“Maraming tao na bumabagsak mo sila at bumabangon sila,” sabi niya.
Kumalat ang tubig pa sa mga pampang ng ilog, sa mga kalsada, parking lot, at mga lugar na hindi dapat punuin ng isda. Isang kakaibang pangyayari ang naranasan ni Mark Jones, na lumipat sa Sumas ilang buwan lamang ang nakalipas.
“Nahuli ko ang aking unang salmon gamit ang aking kamay sa isang parking lot,” kuwento niya. Isang hindi malilimutang huli na naging simbolo ng kung gaano kalayo naabot ng baha.
Maraming residente ang nagsisimulang makabangon. Ngunit ang paghihintay upang makauwi, maglinis, at maunawaan kung ano ang susunod na mangyayari ay malayo pa.
ibahagi sa twitter: Baha Muling Sumalanta sa Sumas Paalala ng Sakuna noong 2021